Τα εγκεφαλικά επεισόδια είναι σοβαρή αιτία νοσηρότητας, αναπηρίας αλλά και θνητότητας με αντίκτυπο στους πάσχοντες και τις οικογένειες, αλλά και στο σύστημα υγείας. Όσο γηράσκει ο παγκόσμιος πληθυσμός, αναμένεται σημαντική αύξηση των εγκεφαλικών επεισοδίων που θα καταγράφονται.
Υπάρχει ισχυρή σχέση μεταξύ των καρδιαγγειακών νοσημάτων και των εγκεφαλικών επεισοδίων. Οι παράγοντες καρδιαγγειακού κινδύνου που γνωρίζουμε ότι σχετίζονται με τα περισσότερα καρδιαγγειακά νοσήματα, είναι οι ίδιοι που ευθύνονται και για την πλειοψηφία των εγκεφαλικών επεισοδίων.
Πολύ συχνά κατά την διάγνωση των εγκεφαλικών επεισοδίων, υπό το βλέμμα της έμπειρης καρδιολογικής διερεύνησης, γίνεται εφικτό να διαγνωστούν και καρδιολογικά νοσήματα ως αιτιακοί παράγοντες που τα προκάλεσαν. Επί αυτής της οπτικής, η Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία συστήνει στις κατευθυντήριες οδηγίες της, την ανάγκη αναλυτικής καρδιολογικής εκτίμησης των ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο.
Όσο λοιπόν περισσότερο μελετάται ένας ασθενής με εγκεφαλικό επεισόδιο από τους θεράποντες, τόσο περισσότερο γίνεται επιτακτική η ανάγκη και λεπτομερούς καρδιολογικής εκτίμησής του με σκοπό:
την διερεύνηση της αιτίας του εγκεφαλικού επεισοδίου,
την έγκαιρη αποφυγή επιπλοκών,
την επαρκή δευτερογενή πρόληψη για το ίδιο το εγκεφαλικό επεισόδιο.
Διερεύνηση αιτίας του εγκεφαλικού επεισοδίου | Έλεγχος για επιπλοκές του εγκεφαλικού επεισοδίου- σύνδρομο "εγκεφαλικού-καρδιάς" | Δευτερογενής πρόληψησε ασθενείς μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο |
Ανίχνευση κολπικής μαρμαρυγής | Οξέα αρρυθμιολογικά συμβάντα | Διάγνωση και θεραπεία καρδιαγγειακών παραγόντων κινδύνου |
Ενδοκαρδιακός θρόμβος/ μάζα | Διαταραχές της αρτηριακής πίεσης |
|
Καρδιακή ανεπάρκεια | Δευτεροπαθής μυοκαρδιακή βλάβη | Διάγνωση και θεραπεία άλλων καρδιαγγειακών συνοσηροτήτων |
Έμφραγμα μυοκαρδίου | Οξύ στεφανιαίο σύνδρομο |
|
Ανεύρυσμα | Απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας |
|
Βαλβιδική νόσος |
|
|
Λοιμώδης ενδοκαρδίτιδα |
|
|
Βατό ωοειδές τρήμα |
|
|
Ο ρόλος του Καρδιολόγου στην διερεύνηση της αιτίας του εγκεφαλικού επεισοδίου
Είναι πολύ σημαντική η διερεύνηση της αιτίας που προκάλεσε το εγκεφαλικό επεισόδιο, καθώς έτσι θα κατευθυνθεί σωστά και η θεραπεία της. Μετά την αρχική διάκριση του τύπου του εγκεφαλικού επεισοδίου είτε σε ισχαιμικής αιτίας είτε σε αιμορραγικής, με απεικονιστικό έλεγχο είτε με αξονική είτε και με μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου, είναι άμεση η ανάγκη της διάκρισης πιθανών καρδιαγγειακών παραγόντων που το προκάλεσαν. Όταν αυτοί οι παράγοντες που αποτελούν εν δυνάμει πυροδότες και άλλων νοσημάτων του κυκλοφορικού συστήματος αναγνωριστούν, θα θεραπευτούν κατάλληλα και έτσι θα βελτιωθεί η πρόγνωση του ασθενούς συνολικά.
Τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν μετά την διάγνωση του εγκεφαλικού επεισοδίου, θα πρέπει να περιλαμβάνουν τη λήψη του ιατρικού ιστορικού, την λεπτομερή του κλινική εξέταση, την διενέργεια ηλεκτροκαρδιογραφήματος και διαθωρακικής υπερηχοκαρδιογραφικής μελέτης, καθώς και αιματολογικός εργαστηριακός έλεγχος βιοδεικτών μυοκαρδιακής λειτουργίας.
Μετά από αυτόν τον αρχικό κύκλο απλών εξετάσεων, τα ευρήματα που θα προκύψουν θα προσανατολίσουν και σε πιθανή ανάγκη για λεπτομερέστερο έλεγχο. Έτσι, μπορεί να χρειαστεί η τοποθέτηση holter ρυθμού μακράς καταγραφής- τουλάχιστον 72 ωρών, η τοποθέτηση holter πιέσεως, η διενέργεια triplex καρωτίδων, διοισοφαγείου υπερηχοκαρδιογραφήματος, αλλά και απεικονιστικός έλεγχος μυοκαρδιακής ισχαιμίας που κρίνεται ως κατάλληλος για τον συγκεκριμένο ασθενή.
Αυτή η αλληλουχία εξετάσεων διασφαλίζει την έγκαιρη και επιστημονικά έγκυρη ιατρική φροντίδα των ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο.
Νωπή στην μνήμη μου είναι ακόμα, η περίπτωση ενός άνδρα μέσης ηλικίας, με ένα ήπιο- παροδικού τύπου ισχαιμικό εγκεφαλικό επεισόδιο που μου ζητήθηκε να εξετάσω προ ετών, διότι στο ηλεκτροκαρδιογράφημά του κατά την εισαγωγή του στο νοσοκομείο, διαγνώστηκε με κολπική μαρμαρυγή. Η υπερηχοκαρδιογραφική του μελέτη αποκάλυψε ευρήματα μειωμένης συστολικής λειτουργικότητας, και ο ασθενής ανέφερε επίμονο βήχα από μηνών για τον οποίο είχε ζητήσει βοήθεια γιατρού στην περιοχή κατοικίας του. Αυτός ο βήχας, που αντιστοιχούσε σε καρδιακό άσθμα ήταν σύμπτωμα καρδιακής ανεπάρκειας, όπως μαρτυρούσε και η ακτινογραφία θώρακος που ανέδειξε εικόνα πνευμονικής συμφόρησης. Ετέθη σε αγωγή καρδιακής ανεπάρκειας, με πολύ καλή ανοχή της και ανταπόκριση. Στα πλαίσια της διερεύνησης της αιτίας της καρδιακής ανεπάρκειας έγινε στεφανιογραφία, και αποκαλύφθηκε σοβαρή στεφανιαία νόσος 3 αγγείων. Ο ασθενής αντιμετωπίστηκε με αορτοστεφανιαία παράκαμψη, με επιτυχές αποτέλεσμα, και ένα μήνα μετά ήταν σε θέση να επιστρέψει στις καθημερινές του συνήθειες, υπό την καρδιολογική φροντίδα και διακριτική παρακολούθησή του.
Σε αυτή την ιστορία, όπως και σε τόσες άλλες, η καρδιολογική γνώμη έπαιξε σπουδαίο ρόλο: αντιπηκτική αγωγή για την κολπική μαρμαρυγή, φαρμακευτική αντιμετώπιση της καρδιακής ανεπάρκειας, υψηλή κλινική υποψία για στεφανιαία νόσο και κατάλληλη επεμβατική αντιμετώπισή της, επαρκής δευτερογενής πρόληψη του καρδιαγγειακού κινδύνου του αρρώστου. Όλα αυτά οδήγησαν σε αύξηση της ποιότητας ζωής, σε μείωση του κινδύνου αιφνιδίου καρδιαγγειακού θανάτου και σε αύξηση της επιβίωσής του.
Ο ρόλος του Καρδιολόγου στην διάγνωση των καρδιολογικών επιπλοκών του εγκεφαλικού επεισοδίου
Δεν οδηγούν μόνο οι καρδιαγγειακές παθήσεις σε αυξημένο κίνδυνο για εγκεφαλικό επεισόδιο, αλλά και το αντίθετο: τα εγκεφαλικά επεισόδια μπορεί να οδηγήσουν σε βλάβη του μυοκαρδίου μέσω μιας αλληλουχίας νευρο-ορμονικών σημάτων, και σημάτων του αυτόνομου νευρικού συστήματος, που είναι γνωστή ως σύνδρομο "εγκεφαλικού- καρδιάς".
Οι καρδιολογικές επιπλοκές αυτές συνήθως συμβαίνουν στην οξεία φάση μετά το εγκεφαλικό επεισόδιο, στις 24- 72 ώρες, και η προσεκτική καρδιολογική παρακολούθηση των ασθενών μπορεί να προλάβει την δυσμενή έκβασή τους. Η παρουσία καρδιολογικών επιπλοκών είναι η δεύτερη αιτία θανάτου των ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο, μετά από την παρουσία νευρολογικών επιπλοκών.
Συνήθως παρατηρείται πρόκληση αρρυθμιών όπως κολπική μαρμαρυγή και κοιλιακές αρρυθμίες, οξύ στεφανιαίο σύνδρομο, μυοκαρδιοπάθεια από υπερφόρτιση και απορρύθμιση καρδιακής ανεπάρκειας.
Η πρόκληση μυοκαρδιακής βλάβης μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο είναι μια γνωστή επιπλοκή της οξείας φάσης των εγκεφαλικών, που χαρακτηρίζεται από αύξηση της τιμής της τροπονίνης των ασθενών, στο 50% των περιστατικών. Και ενώ αυτή η τροπονιναιμία είναι συνήθως ήπια και δεν εγείρει σοβαρή ανησυχία, σε ένα ποσοστό 20% των περιπτώσεων, συνοδεύεται και από συμπτώματα στηθάγχης και ηλεκτροκαρδιογραφικές αλλοιώσεις μυοκαρδιακής ισχαιμίας, που απαιτούν περαιτέρω επείγουσα διερεύνηση.
Ο ρόλος του Καρδιολόγου στην δευτερογενή πρόληψη των ασθενών μετά από εγκεφαλικό επεισόδιο
Όπως και μετά από ένα έμφραγμα μυοκαρδίου, έτσι και μετά από ένα εγκεφαλικό επεισόδιο, η ρύθμιση των παραγόντων κινδύνου που έχουν αναγνωριστεί στον ασθενή ως επιβαρυντικοί για την καρδιαγγειακή του υγεία, θα πρέπει να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά.
Είναι θεμελιώδους σημασίας η ρύθμιση της αρτηριακής υπέρτασης, της υπερχοληστερολαιμίας και του σακχαρώδους διαβήτη, η διακοπή καπνίσματος και η υιοθέτηση ενός υγιεινού τρόπου ζωής, καθώς θα οδηγήσουν σε σημαντική βελτίωση της πρόγνωσης όχι μόνο του ίδιου του εγκεφαλικού αλλά και σε μείωση του κινδύνου για άλλες επιπλοκές.
Η αντιθρομβωτική κάλυψη των ασθενών με εγκεφαλικό επεισόδιο θα πρέπει να εξατομικεύεται , ανάλογα με την διάγνωση της παθογόνου αιτίας, διαδικασία που απαιτεί εμπειρία και ευελιξία του θεράποντος στην χρήση των διαθέσιμων φαρμακευτικών επιλογών. Πολύ συχνά άλλωστε μπορεί να συνυπάρχουν θρομβογόνα αίτια στον ίδιο ασθενή όπως π.χ κολπική μαρμαρυγή, νόσος καρωτίδων, στεφανιαία νόσος και ενδοκαρδιακός θρόμβος, βατό ωοειδές τρήμα κτλ.