Αν και πολύ συχνά η “ραγισμένη καρδιά” είναι το κύριο θέμα των λαϊκών -και όχι μόνο- ασμάτων, των γραμμένων στίχων με graffiti στους τοίχους των δρόμων, και των σιωπηλών εκμυστηρεύσεων σε φίλους, πολύ λίγοι γνωρίζουν ότι η ραγισμένη καρδιά είναι και συχνός όρος καρδιολογικής διάγνωσης.
Το 1970 περίπου σε επιστημονική δημοσίευση με τίτλο “Αιφνίδιος θάνατος κατά το ψυχολογικό στρες. Λαογραφία ή σοφία των παραδόσεων;” συναντάται αρχικά ο προβληματισμός, για το αν η έντονη συναισθηματική φόρτιση θα μπορούσε να είναι αιτία οξείας καρδιολογικής δυσλειτουργίας και ως εκ τούτου, αιτία αιφνιδίου θανάτου. Τα τελευταία 30 χρόνια αυτή η ερώτηση έχει πλέον απαντηθεί, με την εγκατάσταση της διάγνωσης του συνδρόμου της ραγισμένης καρδιάς ή αλλιώς γνωστής ως μυοκαρδιοπάθεια από κατεχολαμίνες ή μυοκαρδιοπάθειας Takotsubo.
H βασική θεωρία πίσω από αυτή την πάθηση είναι ότι η ξαφνική βαριά συναισθηματική φόρτιση (συνηθέστερα η λύπη), οδηγεί σε έκκριση ορμονών του στρες από τον εγκέφαλο, οι οποίες επιδρούν στο μυοκάρδιο και στην μικροκυκλοφορία της καρδιάς και εγείρουν έτσι σοβαρή βλάβη της λειτουργίας της.
Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς, λοιπόν, είναι μια πάθηση του μυοκαρδίου με χαρακτηριστική δυσλειτουργία της συστολικής του ισχύος, που συνηθέστερα αφορά την κορυφή και τα γειτονικά σε αυτή τμήματα του μυοκαρδίου.
Ευφάνταστα, η κατανομή της βλάβης στα κορυφαία τμήματα της καρδιάς των ασθενών με σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς, οδήγησε και σε μια παρομοίωσή της με το σχήμα μιας παγίδας των Ιαπώνων ψαράδων για τα χταπόδια, απ' όπου πήρε και το όνομα Takotsubo.
Η παγίδα Takotsubo των Ιαπώνων ψαράδων για τα χταπόδια, που μοιάζει με το σχήμα της καρδιάς ασθενών με σύνδρομο ραγισμένης καρδιάς στη συστολή, όπως αποτυπώνεται κατά την κοιλιογραφία.
Το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς συναντάται συχνότερα στις γυναίκες που διανύουν την 6η δεκαετία της ζωής (οι άνδρες αποτελούν περίπου το 10% των διαγνωσθέντων ασθενών), αλλά σε ένα ποσοστό 10% των περιπτώσεων μπορεί να αφορά και άτομα κάτω των 50 ετών. Η επίπτωση του συνδρόμου αυξήθηκε σημαντικά την τριετία της πανδημίας από τον κορονοϊό COVID-19.
Συμπτώματα συνδρόμου ραγισμένης καρδιάς
Τα αρχικά συμπτώματα των ασθενών με μυοκαρδιοπάθεια ραγισμένης καρδιάς, είναι συνήθως ιδιαιτέρως μιμητικά εμφράγματος:
αιφνίδιος πόνος στον θώρακα,
δύσπνοια,
αίσθημα παλμών,
συγκοπή.
Δυστυχώς, η δυσλειτουργία του μυοκαρδίου που προκαλείται είναι συχνά τόσο σοβαρή, που οι ασθενείς μπορεί να παρουσιάσουν σύντομα βαριά καρδιακή ανεπάρκεια με εικόνα πνευμονικού οιδήματος, καρδιογενές σοκ και θάνατο.
Το ηλεκτροκαρδιογράφημα σε αυτή την κατάσταση είναι παθολογικό, με χαρακτηριστική μορφολογία, που καθιστά την υποψία της αρχικής διάγνωσης εύκολη. Μάλιστα το ηλεκτροκαρδιογράφημα της μυοκαρδιοπάθειας του συνδρόμου της ραγισμένης καρδιάς ακολουθεί συγκεκριμένο μοτίβο τα πρώτα 24ωρα και μπορεί να συνοδεύεται από επικίνδυνες κοιλιακές αρρυθμίες. Το ηλεκτροκαρδιογράφημα των ασθενών αποκαθίσταται σε διάστημα μηνών.
Από τις αιματολογικές εξετάσεις διαπιστώνεται μία σημαντική αύξηση της τροπονίνης, παρόμοια με αυτή των ασθενών με μη διατοιχωματικό έμφραγμα μυοκαρδίου (NSTEMI). Κατά την υπερηχοκαρδιογραφική εκτίμηση διαπιστώνεται σημαντική μείωση του κλάσματος εξωθήσεως που οφείλεται συνηθέστερα σε ακινησία της κορυφής και των κορυφαίων τμημάτων του μυοκαρδίου, ανεπάρκεια της μιτροειδούς βαλβίδας, περικαρδιακή συλλογή, και σπανιότερα θρόμβο της κορυφής.
Οι ασθενείς με την παραπάνω κλινική εικόνα πρέπει να υποβάλλονται σε στεφανιογραφικό έλεγχο για την επιβεβαίωση της διάγνωσης, ώστε να αποκλειστεί τυχόν αποφρακτική στεφανιαία νόσος. Όχι σπάνια, οι ασθενείς με μυοκαρδιοπάθεια ραγισμένης καρδιάς μπορεί να πάσχουν ταυτόχρονα και από σημαντική λειτουργικά στεφανιαία νόσο (15% των ασθενών αυτών). Τότε θα πρέπει να διερευνώνται εκτενέστερα με ειδικές τεχνικές όπως η OCT και το IVUS ώστε να διαπιστωθεί αν η αιτία της μυοκαρδιακής δυσλειτουργίας εδράζεται σε ρήξη αθηρωματικής πλάκας που απαιτεί την διενέργεια αγγειοπλαστικής ή όχι.
Κατά την μαγνητική τομογραφία καρδιάς η διαφοροδιάγνωση της μυοκαρδιοπάθειας της ραγισμένης καρδιάς από το έμφραγμα μυοκαρδίου ολοκληρώνεται, και μπορεί να είναι επιτυχέστερη αν πραγματοποιηθεί είτε στην οξεία φάση της πάθησης, είτε 5 μήνες μετά.
Η επιβίωση από το σύνδρομο της ραγισμένης καρδιάς παλαιότερα θεωρούνταν αυτονόητη, όμως σήμερα μελέτες έχουν δείξει ότι παρά την παροδική βλάβη της συστολικής ισχύος του μυοκαρδίου που προκαλεί, μακροχρόνια καταλείπει αυξημένο κίνδυνο θανάτου από καρδιαγγειακά αίτια, σχεδόν ισοδύναμο με τον κίνδυνο των ασθενών με έμφραγμα μυοκαρδίου.