Çfarë është ndjesia e rrahjeve të zemrës?
Ndjesia e rrahjeve të zemrës është një nga simptomat më të zakonshme që duhet të vlerësohet dhe të hulumtohet në praktikën klinike të përditshme, pasi përfshin 16% të arsyeve të referimit të pacientëve për vlerësim kardiologjik. Është ndjesia e bezdisshme dhe e pakëndshme që lind kur funksioni i zemrës bëhet i ndjeshëm dhe mund të shoqërohet me vërtetim, të vjella, djersitje, dhimbje në gjoks ose në bark, dhimbje gjoksi, frymëmarrje të vështirë ose madje edhe sinkopë. Shumë pacientë raportojnë se ndjesia e rrahjeve të zemrës që i shqetëson i kufizon cilësinë e jetës së tyre. Secili individ që e përjeton mund ta përshkruajë ndryshe: "dëgjoj rrahjet e zemrës sime", "ndjej rrahje të shpejta të zemrës", "ndjej fluturime në gjoks", "zemra ime humb një rrahje". Ky discomfort mund të ndihet në gjoks, qafë ose vesh, dhe simptomat zakonisht zgjasin për një kohë të shkurtër.
Këto janë gjithashtu disa nga raportimet më të zakonshme për atë që në kardiologji quhet me term të përgjithshëm aritmi. Ndjesia e rrahjeve të zemrës mund të korrespondojë me një aritmi të vërtetë të nënligjshme të zemrës, por ndonjëherë është një simptomë e somatizimit të stresit. Në një studim perspektiv, arsyeja e ndjesisë së rrahjeve të zemrës u regjistrua që në 43% të rasteve ishte një sëmundje kardiovaskulare, në 31% të rasteve një çrregullim psikiatrik, në 10% një patologji tjetër (marrja e ilaçeve që shkaktojnë tachycardia, anemia, thyrotoxicosis, abuzimi me kafeinë, përdorimi i amfetaminave ose kokainës, çrregullimi i elektroliteve), ndërsa në 17% të rasteve nuk u gjet asnjë shkak.
Në çdo rast, ndjesia e rrahjeve të zemrës duhet të vlerësohet, veçanërisht kur:
Është e shpeshtë.
Nuk ka zgjatje momentale.
Shkakton hipotension, djersitje, dobësi, ose edhe sinkopë.
Shkakton ndjesi dhimbjeje në gjoks ose epigastrike ose vështirësi në frymëmarrje.
Ekziston një histori personale e faktorëve të rrezikut negativ për sëmundjet kardiovaskulare: pirja e duhanit, obeziteti, hipertensioni arterial, dislipidemia, diabeti i tipit sheqeror, stresi i shtuar, ulja e aktivitetit fizik, sëmundjet kronike inflamatore.
Pacienti tashmë ka një sëmundje kardiovaskulare të diagnostikuar (sëmundje koronare, incident vaskular cerebral, sëmundja e arterieve karotide, patologjia periferike vaskulare, valvulopati, miokardiopati, insuficiencë kardiake, hipertension pulmonar, patologjia e perikardit, sëmundje tromboembolike).
Ekziston një historik familjar i sëmundjeve kardiovaskulare ose vdekjeve të papritura në moshë të re.
Cilat janë hapat që do të ndjek kur vizitoj mjekun tim?
Për të hetuar një pacient që raporton ndjesi të rrahjeve të zemrës, fillimisht duhet të regjistrojmë në mënyrë të hollësishme historikun mjekësor personal dhe familjar të tij. Do të vazhdojmë me marrjen e shenjave jetësore dhe ekzaminimin klinik të sistemit kardiovaskular, si dhe të pjesës tjetër të trupit. Ky vlerësim fillestar do të na udhëheqë të përcaktojmë në një nivel fillestar rrezikun kardiovaskular të tij në një mënyrë të personalizuar.
Shtesë, mund të jetë e nevojshme të kontrollojmë me teste hematologjike fiziologjinë e funksioneve të tij bazë siç janë vlera e hematokritit, kontrolli për inflamacion të fshehur, funksioni i veshkave, profili i funksionit të mëlçisë, elektrolitët, funksioni i gjëndrës tiroide.
Në të njëjtën kohë, duhet të kontrollojmë elektrokardiogramin e tij në gjendje qetësie, për të zbuluar ndonjë çrregullim të mekanizmit të prodhimit ose të udhëheqjes së sistemit elektrik të zemrës.
Me ekokardiogramin - triplex të zemrës do të mund të dallojmë cilat janë funksionet mekanike të zemrës, nëse ka sëmundje strukturore të saj, nëse ka dëmtim të valvulave, insuficiencë kardiake, kardiopati kongjenitale, sëmundje të aortës, sëmundje të perikardit ose presion në zemër nga disfunksioni i mushkërive.
Vendosja e holterit për regjistrimin e ritmit është hapi i ardhshëm i nevojshëm. Në të vërtetë, bëhet fjalë për një elektrokardiograf të vogël dhe diskret të cilin e mban pacienti, i cili do të regjistrojë elektrokardiogramin ndërsa pacienti ndjek rutinën e tij të përditshme. Ky regjistrim na jep shumë informacione objektive: cili është ritmi kardial, cila është frekuenca kardiake, nëse ka çrregullime të ritmit si kontraksionet supraventrikulare ose ventrikulare, dhe sa të rënda janë ato.
Bazuar në këto informacione, të cilat zakonisht është e mundur të grumbullohen që në takimin e parë me pacientin, do të jemi në gjendje të vlerësojmë ndjesinë e rrahjeve të zemrës që na raporton dhe cila është shkaku që e shkakton. Kështu do të përcaktojmë nëse është e nevojshme hetime të mëtejshme ose marrje e vendimeve terapeutike.
Shpesh kjo vlerësim kardiologjik çon në diagnoza të rëndësishme të sëmundjeve kardiovaskulare, ku trajtimi i tyre jo vetëm që eliminon ndjesinë e rrahjeve të zemrës, por edhe më e rëndësishme, ul rrezikun që na kanoset nga këto sëmundje, si në afat të shkurtër ashtu edhe në të ardhmen.
Ndodh që, pas një kontrolli të hollësishëm siç përmendëm më lart, të përfundojmë se ndjesia e rrahjeve të zemrës nuk korrespondon me një gjendje patologjike të zemrës, por është e shkaktuar nga arsye jashtë kardiake. Këto arsye përfshijnë marrjen e ilaçeve ose substancave që shkaktojnë takikardi, sëmundjet e gjëndrës tiroide, aneminë, shtatzëninë, sëmundjet e rënda të lëkurës që shkaktojnë shkëputjen e gjerë të lëkurës, gjendje pra që kërkojnë rritje të punës së zemrës. Një arsye tjetër për ndjesinë e rrahjeve të zemrës është ankthi dhe çrregullimet psikiatrike.
Kur dhe pse lidhet ankthi dhe çrregullimet mendore me ndjesinë e rrahjeve të zemrës?
Në ditët tona, është regjistruar një rritje e ndjeshme e sëmundjeve psikiatrike, të cilat krijojnë një bazë jo vetëm për shkaktimin e sëmundjeve kardiovaskulare por edhe për çrregullime të pafajshme të ritmit të zemrës. Ankthi dhe izolimi social janë shkaqe të rëndësishme të aterosklerozës dhe shkaktimit të sëmundjes koronare dhe sëmundjes vaskulare periferike. Gjithashtu, dihet se situatat akute të stresit janë shkaqe të miokardiopatisë nga katekolaminat ose të ashtuquajturit sindromë i "zemrës së çarë".
Rëndësia e stresit kronik gjithashtu është shoqëruar me shkaktimin e një aritmie potencialisht të rrezikshme, fibrilacionit atrial. Nga ana tjetër, disa nga ilaçet që përdoren në psikiatri konsiderohen shkaqe të miokardiopatisë.
Përfundojmë, kështu, se atribuimi i ndjesisë së rrahjeve të zemrës në stres të rritur, madje edhe tek individët me diagnozë të çrregullimeve të ankthit ose çrregullime të tjera mendore, nuk duhet të bëhet pa një hetim të duhur kardiologjik.
Si lidhet gjendja jonë mendore me mënyrën se si perceptohen rrahjet e zemrës në trupin tonë?
Fibrat nervore që ndodhen në miokard transmetojnë stimuj nga zemra tek shtylla kurrizore dhe truri. Ndjesia e trupit tonë, e quajtur në neurologji si ndjesi interoceptive (interoception), është një proces i ndërlikuar, i cili në rastin e ndjesës së funksionit të zemrës sonë është tashmë mirë studiuar (cardioception, ndjesi kardiake interoceptive).
Duket, pra, se truri merr stimuj që i sjellin informacione për funksionimin e zemrës në qendra të caktuara të larta të tij, siç është vërtetuar në studime të tomografisë funksionale magnetike me regjistrim të potencialeve elektroencefalografike. Disa individë tregojnë një gradë më të lartë të tillë ndjesie interoceptive të zemrës në krahasim me të tjerët.
Është gjetur se indeksi i ulët i masës trupore, përqindja e ulët e yndyrës trupore dhe çrregullimet e ankthit lidhen me një ndjesi të rritur kardiake interoceptive.
Në kundërshtim, skizofrenia, depresioni dhe çrregullimet e personalitetit janë shoqëruar me një ndjesi të ulët kardiake interoceptive. Këto dallime janë për shkak të çrregullimeve përkatëse të neurotransmetuesve të sistemit nervor që janë të përfshira në këto sëmundje psikiatrike.
Si mund të shkaktojnë ndjenjat tona çrregullime në ritmin kardiak?
Është gjetur se truri është një rregullues i rëndësishëm i frekuencës kardiake pasi ka prova që ai aktivizohet gjatë funksionimit të ndjesës kardiake interoceptive, siç përshkruam më lart, dhe gjithashtu mund të stimulojë vetë shkaktimin e rrahjeve të zemrës (përmes receptorëve qendrorë alfa) si dhe të kontrollojë frekuencën e tyre ose madje të shtypë ato. Zemra jonë është pra në një lidhje të drejtpërdrejtë dhe të vazhdueshme me sistemin tonë nervor, i cili nga ana e tij mund të nënshtrohet dhe të kontrollohet nga ndjenjat tona, kjo proces i lartë i kompleksitetit të trurit tonë.
Tabela e detajuar e shkaqeve që shkaktojnë ndjesinë e rrahjeve të zemrës
Aritmi kardiake | Bradikardi: | Bllokimi atrioventrikular i gradës së dytë ose të tretë |
Bradikardi sinokomorale | ||
Pauzë sinokomorale | ||
Takikardi supraventrikulare: | Takikardia atrioventrikulare e rikthimit nga një fascikul suplementar, AVRT (p.sh. sindroma Wolff-Parkinson-White) | |
Takikardia atrioventrikulare nodale e rikthimit, AVNRT | ||
Takikardi atriale | ||
Fibrilacion atrial | ||
Fluturimi atrial | ||
Takikardi sinokomorale | ||
Kontraksione atriale të jashtëzakonshme | ||
Aritmi ventrikulare: | Kontraksione ventrikulare të jashtëzakonshme | |
Takikardi ventrikulare | ||
Takikardi ventrikulare si rezultat i një çrregullimi primar elektrik (p.sh., sindroma e QT-së së gjatë, sindroma Brugada) | ||
Gjendje të nevojës për furnizim të lartë | Anemi | Sëmundja e Paget-it |
Lidhje arteriovenoze | Shtatzëni | |
Stërvitje | Dëshidrim | |
Frymëmarrje/Infeksion/ Inflamacion | ||
Sëmundjet Metabolike, Çrregullime Elektrolitike | Hiprekalemi | Hipoglikemi |
Hipermagneziemia | Hipokalemi | |
Hipertireozë | Hipomagneziemia | |
Hipokalcemi | Tumori i Melanomës | |
Medikamente / Substanca | Antikolinergjikë | Narkotikë: kokainë, marijuanë, amfetaminë, ekstazë. |
Mbikëqyrje e tepërt e kafeinës. | ||
Ndërprerja e përdorimit të bllokuesve të betë-adrenergjikëve. | Alkol | |
Bllokuesit e ri-thithjes së serotoninës/noradrenalinës. | Nikotina. | |
Psikozat | Çrregullimet e humorit (depresioni, çrregullimi bipolar etj.). | Çrregullimet e ankthit (çrregullimi i panikut, frikërat etj.). |
Sëmundje psikotike | ||
Sëmundje kardiake strukturale | Sëmundje kardiovaskulare iskemike | Sëmundje kardiake restriktive |
Sëmundje kardiake hipertrofike | Sëmundje kardiake familjare | |
Sëmundje kardiake hipertrofike | Tumorë kardiake (p.sh. myksomë) | |
Sëmundje valvulare (stenozë ose insuficiencë) |